OSSORAN TEMPON DAOMAI LANGI’
By : Yohanis Tappi & Chavon Lisulembang , on Friday , June 21 , 2013 at 11:58am
(Naosso’ Ne’ Mani’ , to minaa daomai Sereale)
- Langi’mo mula-mulanna sola tana. Nagaragai ampunna tana ,ampunna lino. / Sirampanammi kapa’ langi’ na tana. Dadimi tau a’pa’ ,iamo tu: disanga Puangdilalundun , disanga Labiu-biu , disanga Indo’ Ongon-Ongon , disanga Simbolongpadang. /
- Malemi Simbolongpadang sirampanan kapa’ Riba’. / Unggaragami kila’ , unggaragami sanda kadake , sisarakmi langi’ na tana. / Ma’kornbongammi tu tau tallu , nakua: “Unggaragamo kadake siulu’ta — na mindamoki’ ungkambi’ tutungan bia’?” / Disituru’imi tu Labiu-biu ungkambi’ tutungan bia’. /
- Malemi tu Indo’ Ongon-Ongon rokko to kengkok , sirampanan kapa’ Pong Tulakpadang. / Unggaragami lino’ , usseno padang , unggaragami angin , unggaragami bongi. / Malemi Puangdilalundun langngan langi’ sirampanan kapa’ Gauntikembong , dadimi Pong Bero-Bero. /
- Unggaragami bintoen , unggaragami bulan , unggaragami allo. / Iatonna dolona , masiang bangpa — tae’ allo , tae’ bongi. / Sirampanammi kapa’ Arrangdibatu na Pong Bero-Bero. Dadimi Puang Matua Dolo disanga Puang Tongkon. /
- Sirampanammi kapa’ Puang Tongkon tu Tumba’ Paparilangi’. Dadimi Puang Matua , To petiro aluk , dadi Indo’ Samadenna , dadi Barrangdilangi’. / Malemi tama bulan Indo’ Samadenna , male tama allo Barrangdilangi’. / Untiromi kuli’na langi’ Puang Matua — manippi’pa kuli’na langi’ tonna dolona./
- Iatonna dolona dao langi’ , piong ba’tan bangpa dipobo’bo’ , dena’ dipomanuk. / Dirtunnukmi riti bulaan , die’te’mi kala’siri lambe’. Kombongmi sauan sibarrung , ombo’mi tandasan sikori-kori. / Disondokammi sauan sibarrung daomai sepena langi’; ditampami kuli’na langi’ , disanga Patalabunga. /
- Tiballa’mi rante masangka’ , tidandanmi buntu malangka’. / Ditampa nene’na watu disanga Patalabintin. / Ditampami aluk 7 lise’na , 7 pulona , 7 ratu’na , 7 sa’bunna , 7 kotekna , 7 tampangna ,7 sariunna. /
- Malemi nene’na sakke untongkonni sumengana lombok./ Diembongmi bulaan tasak sola nene’ tang karauan. / Iamo ditampa nene’na bo’bo’ , disanga Bumbunganrante , diganti Datu Lamemme’./ Ditampami nene’na to lino , Datu Laukku’; nene’na tominaa La’langlangi’ , diganti Kambunolangi’. /
- Ditampa nene’na to indo’ , Datu Mengkamma’ (Karaeng Ma’loko-loko). /Ditampa nene’na to burake , disanga Killi’-Killi’. / Nene’na to ma’gandang , disanga Mandaikama. / Nene’na kaunan , disanga Pottokalembang , iamo to dipotedong-tedong uma , to dipokarambau tempe’. /
- Tae’pa sambo boko’na tonna dolona. / Ditampami nene’na sampin , disanga Ungku , Rambutikembong tungka sanganna. / Rindingnami , sikasiri’ datu , sikatumpu’ ampu lembang. / Ditampami nene’na serre’ , disanga Datu Parerung. / Ditampami nene’na pangngan , disanga Kaise’. /
- Ditampami nene’na punti , disanga Datu Marorrong; nene’na tallang , disanga Kumirrik; nene’na ao’ , disanga Ma’buku bulaan; nene’na induk , disanga Monggo; nene’na sendana , disanga Labengnga’; nene’na manuk , disanga Lua’kollong; nene’na asu , disanga Buriko’; nene’na bai , disanga Riwati; nene’na tedong , disanga Manturiri; nene’na ipo , disanga Datu Merrante , Allotiranda tungka sanganna; nene’na bassi , disanga Riako’. /
- Malemi nene’na sendana ma’rampanan kapa’ rekke tampona limbong , sirampanan kapa’ Sendana Balo’. / Tang sandami rampanan kapa’ , iami sirampanan kapa’ te anakna sauan sibarrung; untumangmi Datu Laukku’ bomboan. / Nakande solanami manuk , katotok-totok lako sangserekanna , disangami Puang Maro. /
- Urnbaliangammi watu ba’tangna Puangdilalundun , nakua: “Ba’tu la manannang tana’ siai ungkambi’ tutungan bia’ siulu’ku?” / Dilando lalannimi Labiu-biu sola Adang Mangkakalena”‘. / Kendekmi Labiu-biu patutungan bia’ , ba’tan bangpa tu naposuru’ sola dena’. /
- (Paami Datu Laukku’ , dibura’ passakke deata , nakua: “Misami pulu’-pulu’ pare ,misa simanui tedong.Paami sanda mairi’ ,naarrang tutungan bia’.”Susinta to lino , ke denni salata , naarrangki’ tutungan bia’ — ko la paa batang dikaleta./
- Malemi nene’na manuk sirampanan kapa’ manukna Pong Pirikallo , londongna Pong Ondouai , manuk dadi lanmai kurin-kurin gallang , ombo’ rikusi bulaan. / Dadimi tallo’ siannanan , bamburang sikaruan. / Randukmi petanda masiang , nene’na manuk. / Randukmi nene’na bo’bo’ umpangidenni pare bu’tu ri Tombang , pare to manglaa tedong. /
- Randukmi nene’na manuk dinaran lolokna banni’ rekke ulunna langi’. / Randukmi diborong-boronganni nene’na manuk: lotong: kambi’na rampanan kapa’; karurung: diposuru’ kale; koro: kambi’na lemba kalando; rame: kambi’na sakke malino; lette’ riri: kambi’na tallu bulinna; seppaga: kambi’na alang dibando;
- burï: kambi’na ma’belo tadi; buri’tik: kambi’na tengko randuk; uranuran: kambi’na kombong masirri (induk); bu’ku’: kambi’na doko maripi’; bulu tui: kambi’na ma’bala tedong; sa’pang: kambi’na datu matasak; lappung mabusa baba’na: kambi’na raukan tedong; pute: kambi’na tananan bua’ , ungkambi’ lumbaa langi’; bullau: dipopetangka’ ura’. /
- Tiborongmi nene’na manuk. / Randukmi dipotangkean suru’. / Bendanmi suru’na uase to pande sola bingkung to manarang. / Malemi tama pangala’ tamban Puang Paonoran , nakua: “Kayu apako te?” Nakuami mebali: “Kayu uru , dikombong pandoko dena’.” Tae’pa nadisanga banua. Nakuaomi: “Kayu apako te?” Nakuami mebali: “Kayu betau”. / Napasandami rere’na , napaganna’ sanda karua. /
- Napamuntui uase , napamuntui bingkung; apa manokapa ma’lingka. / Napatongkonmi dao kalandona buntu , untaan angin ma’kada tau. / Ma’kadami tu angin , nakua: “Ma’apako dao kalandona buntu , Puang Paonoran?” Mebali Puang Paonoran , nakua: “Inde kayu betau la kugaraga tau , apa tang ma’ulelean. La kutaanpa tu angin ma’kada tau , kupatamai batang dikalena.” /
- Nakuami angin ma’kada tau: “Den manii aluk musala , kumallaimo lan mai batang dikalena , mukuami: Mutoeanna’ massangpali’ rengnge’.” / Nakuami Puang Paonoran ma’kada: “Dolo sala , undi mangaku , namakamban kande mammi’na Puang Matua.” /
- Nakuami angin ma’kada tau: “La ma’uai ma’tanmo’ lan batang dikalena to , la ma’sakke tang tisenggongmo’ lan tondon to batangna.” / Sisulu’mi basse kasalle , angin ma’kada tau na Puang Paonoran , unnindo’mi pandan kabusungan. / Moi api sisulu’ sedih basse Puang Paonoran , nakua: “Pasambiri matako manii lako bangunan banua.” Nakuami api: “Aa . . tontongna’ diposukaran aluk , ke denni kapemalaran la . . . . ” /
- Sirampanammi kapa’ anakna sauan sibarrung te kayu betau , sisangami sampu pentallun. / Dadimi anakna disanga Pande Patangnga’; unggaragami tandung tiulunna langi’. / Dadimi Pande Paliuk , unggaragami bangunan banua. / Nene’na tedong male ma’rampanan kapa’ disanga Tele’pupu. /
- Malemi Datu Laukku’ rekke ulunna langi’ sirampanan kapa’ Kandomatua , ampona Pong Buatabang , nalolongi kada minnak. / Dadi Indo’ Pare’- Pare’ ungkambi’ parekkean para , napotekken battu to. / Indo’na Manapa’ ungkambi’ surasan tallang. / Indo’ Roatumbang ungkambi’ bate manurun. / Landosamara ungkambi’ raukan tedong. / Lua’toding ungkambi’ tananan bua’./
- Randukmi diboronganni tu sendana , naboronganni Pong Mulatau. / Sendana balo’ ungkambi’ surasan tallang. / Sendana lumu’ , ungkambi’ tetean tampo. / Sendana dongka kumpang rampe matampu’. / Sendana lalong umpetajanni kakena bamba sola tarangga masiak./Sendana sugi’ ungkambi’ raukan tedong./ Sendana bonga malute ditoto parangka dialuk sola patangdo , ke denni tananan bua’. /
- Diboronganni tu nene’na tedong. / Sambao’: napopendio’ talla’ to ponto litakan , sulemi sangdunduan pindan. / Bulupunte’ kambi’na raukan tedong. / Kullu kambi’na tananan bua’. / Pundulillin kumpang lako rampe matampu’. / Todi’ sikambi’ tana’ bassi. / Bonga sikambi’ tana’ bulaan. /
- Kendekmi sangga mairi’ daa ulunna langi’. / Malemi Pong Mulatau tama tangngana langi’ , umpokinallo sukaran aluk , sirampanan kapa’ Indo’ Gori-Gori. / Dadimi Manurundilangi’. / Umpalumirikmi randanna langi’ tangkean suru’. Pariami tangkean suru’. / Dadimi sembangan ongan. /
- Bendanmi demmeran para. Paria demmeran para. / Dadimi surasan tallang. / Bendanmi bate manurun. / Bendanmi raukan tedong. Pariami raukan tedong. / Bendanmi tananan bua’ dao tangngana langi’. /
- Umbungka’mi ba’bana langi’ Manurundilangi’ , ma’banua ditoke’ , ma’tondok dianginni. / Mailu matami rokko tangngana tasik. Nakua: “Diongri loka’ la kunii malua’ bingkung. Apa iari , ke napatuo ko’to’na’ to kapadanganna diong , ke tang situru’na’ kuli’na padang.” / Diroromi buntu malangka’ , dipatendanmi saruran bulaan. / Kombongmi padang di Pongko’ , ombo’mi padang di Lebukan. /
- Nakuami Manurundilangi’: “Den omo te kapadanganna , apa tae’pa tu la kupolalan rokko.” / Diulingmi eran dilangi’ , napolalan nene’ta situru’ sukaran aluk. / Ia nene’na bai madangli’ (mataku’) unnola eran dilangi’ , unnola sepenami langi’ nene’na bai , tiranduk ilan di Moriu , sirampanan kapa’ Torateda’ , bai bu’tu ri Kanan. /
- Ia nene’na tedong unnola rumassena buntu , tiranduk dio randanna langi’ , sirampanan kapa’ tedongna Indo’ Dure’- Dure’ , tedong mempodongan. / Keampo keanakmi tedong , unnorongimi tasik mapulu’; nene’na tedong tiranduk lan di Sinadi. / Ia nene’ta Manurundilangi’ sirampanan kapa’ Marrindiliku; undadiammi tau karua./
- Misami tang ungkande makula’ , disanga Ranggauai; iamo disomba tallo’na manuk sola barra’ dimamatai. / Malemi Saronglea langngan Bone , asu bangpa nasallang. / Male Datu Mangoting rokko Palopo , asu dukapa nasallang. / Male to tang kumande makula’ lako Batuapian. / Male Pong Mulapadang lo’ Rantebulaan. / Male Banggairante tama Siguntu’. / Male Pondanpadang tama Lino. / Male Pong Tambulibuntu tama Rura. / Male Tandiminanga rokko liku. /
- Malingmi tau lo’ Siguntu’ , sandami torro to kampin. Lindomi lindona Patundu’ sola Sangga. / Nakuami to Sarombon , kadanna to Pasangbayu , to lao’ bamba Siguntu’:”La ma’patumbamo’ inde ,la ma’ruang diapamo’? Denmo te aluk kusala sangka’ kutengkai kalo’ ,kulamban pasala uma.
- To malangi’ ri bubungan ,to tumbang ri papa tallang ,bongsu’ ri landa banua.To malangi’ sao-sao , tumbang salamba-lambana; sao-sao langngan Bone , salamba langngan Balanda. Kenna tang manarang Sangga , kenna tang pande Patundu’ , ungkita dampinna Bugi’ , temme’ ara’na Balanda.” Nakuami to Patundu’ , kadanna Sanggaiolang: “Ma’dinko mangaku kumba’ , mangore tanda tinaran , unnaku kande limammu lako to petoe tabang”. /
- Nakuami to Patundu’: “Tambaimoko to Mambo sola to Pong Beloaak. Ia patutungan bia’ , patandean sulo-sulo.” / Rampo ma’rebongan didi , ia mangrampe letokan. / Salana pasandak salu — napopa’indo’ tama rebongan didi. Salana ma’liu lima lako to petoe tabang , narebongi didi. Sandami nalindo bulanni , pantan nabarre alloi. /
- Sulemi rampanan kapa’. Sulemi mellolo tau. / Sulemi doko maripi’ , rendenan tedong. / Sulemi tetean tampo , pesungan banne , nakadang tangkean suru’ , balo’na tutungan bia’. / Sulemi sangga mairi’. /
- Bendanmi bate manurun , dipesung manuk , dipesung bai. / Tirandukmi nene’ lan lino , tangkean suru’ napomatanna lalan , lumepong tondok. / Bangunmi ma’tengko randuk.
- Kendekmi kaise’ ma’dandan. Saemi naala anakna to kengkok. Natiromi Marampiopadang tu kaise’na , madarang kebongi , namakamban keallo. Unnindanmi dokena Datu Nakka’. /
- Naraukmi Marampiopadang tu anakna to kengkok. Nadaka’mi Datu Nakka’ tu dokena , tae’mo natiro. / Ussorongmi rendenan tedong sola tetean tampo sola bulaan tasak , napengkanokai Datu Nakka’. / Ma’pasompok sorongmi Datu Nakka’. / Malemi Marampiopadang unnala bambalu toding sola ue sitammu bukunna. /
- Randukmi manggaraga buria’ Marampiopadang. Nabungkarammi Sampurari mangapi’na tana , ma’tetean ulangmi , ma’pelalan buria’ rokko to kengkok. / Saemi rokko lólokna pao. /
- Narangimi tu gandangna anak to kengkok. Nakuami Marampiopadang: “Mindara dipa’gandangan?” Nakuami to mangkambi’ mebali: “Anakna Pong Tulakpadang dirauk dao langi’. Budamo to ma’dampinna natae’ namaleke.” / Nakuami Marampiopadang: “Laoko solanna’.” Nakuami tu to mangkambi’: “Benna’ tu pao mai , kulao ussolangkomi.”/
- Saemi lako tondok , ma’kadami tu Marampiopadang , nakua: “Tae’pi saya tau dao banua , kumane ma’dampi.” / Sae langngan banua , nasapu-sapumi , naalai tu dokena sule. / Sulemi kale datunna anak to kengkok , kendek marampa’ langngan randanan , urnpotendeng tendengna. /
- Dipokadammi saro tu Marampiopadang. Nakuami: “Samamo’ misaroi , ke mipalendu’mi samaanna.” / Massura’ tallangmi; sandami diala tu belona surasan tallang. Natiromi Marampiodang , nakuami ma’kada: “Iamo pole’ la saroku: tu belona kapemalaran.” /
- Mekutanami , nakua: “Apanna ditanan tu mati’ punti?” Nakuami: “Oto’na”. / Mekutanaomi tu Marampiopadang , nakua: “Na iatu induk?” Nakuami: “Belulukna ditanan.” / Mekutanaomi tu Marampiopadang , nakua: “Na iatu sendana?” Nakuami: “Tangkena bang ditoto nadiosok.” / Mekutanaomi , nakua: “Na iatu tallang?” Nakuami: “Oto’na bang ditanan.” / Mekutanaomi , nakua: “Na apa tu unnoni?” Mebaliomi , nakua: “Gandang”. /
- Nakuami Marampiopadang , ma’kada: “Iamo pole’ la saroku tu mintu’na tu.” / Naalami Marampiopadang napatamai buria’ tu sarona. Sulemi ma’tetean ulang , untintinmi gandangna. / Nakuami to kengkok: “Sae undampi kande limanna.” / Sitammumi tananan mellao langi’ , tananan bu’tu ri lino. /
- Napasulemi tu dokena Datu Nakka’. / Mamba’tami Marampio padang. Saemi uran. Nasembangi Datu Nakka’ tu daunna Marampiopadang. Ma’kadami Marampiopadang lako Datu Nakka’ , nakua: “Pasuleanna’ tu daunku , dokemu nakupasulean dukamoko!” Napasulemi Datu Nakka’ , apa malayumo. /
- Ussorongmi iananna tu Datu Nakka’ , nokaomi Marampiopadang. Batang kalenami Datu Nakka’ nasorong. Randukmi napotedong-tedong uma Marampiopadang tu Datu Nakka’. To maluangan watu ba’tangna tu Marampiopadang , nasangami anak. /
- Umpala’pa’mi samaanna: ma’parakke para , massura’ tallang , merok , ma’bate; pariami; bendanmi tananan bua’. Kendekpa sangga mairï’ lan Rura , langnganpa pantan sola nasang. / Randukmi sirampanan kapa’ Bombongberu’ na Mellaolangi’ , napatudu leko’ Pong Marattiatinting , nakua: “Dadimo anakmu baine sia muane , Londongdirura; pasirampananni kapa’.” /
- Sengkemi Puang Matua , nakua: “Umbamo papa rara’na tu to misa dikombong , dipasirampanan kapa’?” / Apa mandappi’pa langi’ sola tana tonna dolona. / Nakuami Londongdirura: “Indemo tananan bua’ papa rara’na.” /
- Nalambi’- mi pangandaran , tallanmi rokko liku to disalampe maniki. / Lampungmi Sokko Kalale’ sola Indo’ Pare’-Pare’. / Lampungmi tarukna La’bi Tombeng lako randanna langi’. / Karapa natang bendanpa eran dilangi’ , naola to situang tanduk langngan ba’tangna langi’ . . . . /
- Nakuami Puang Matua: “Umbako situang tanduk?” Mebalimi nakua: “Natumangkan kami Pong Marattiatinting.” Nakuami Puang Matua: “Ina’pa kusanda malambi’. Lando lalanniko , Suloara’ sola Buauran rekke ui’na padang di Sesean. Mupa’sarrinni sanda kadake Pong Marattiatinting sola Pong Marattiabonga.
- Baai te kalosi kalebu , kalosi sangpiak , kalosi sangtepo , kalosi sangdaluk. / Ia la unnissan sampu pissan , sampu penduan. La mutanan tu kalosi. Ianna tuo tu kalebunna pamanda’i lan rampanan kapa’ to siulu’. Ianna ia tuo tu sangpiakna , sampu pissan. Ianna ia tuo tu sangtepona , sampu penduan.” / Pakalan sanglesona manna tuo na sangdalukna. /
- Pakalan rampomi Suloara’ sola Buauran patutungan bia’. / Rampomi ma’rebongan didi. Malingna Bombongberu’ sola Mellaolangi’ napopa’indo’ , tama rebongan didi. Balo’mi tutungan bia’. /
- Sulemi Sokko Kalale’ sola Indo’ Pare’- Pare’ nakadang tutungan bia’: Ma’bua’mi Pondanpadang ,la’pa’mi Buntuarroan .Ia bua’ dipasarra’ , samaa ditulu-tulu. Iamo bua’ tang damma’ , samaa tang beluakan. Lao’ bambana Lembang , kendekmi sangga mairi’ , naria tananan bua’.
- Randuk tumengkami nene’ , tumengka sola alukna , lao sola bisaranna. Rampo ribamba Marinding , rampo ma’rampanan kapa’ , lako nene’ Buenmanik. Nasalungan kada minnak ,naria kada tangguli. Tumampa-mampami rara’. rumende-mende sarapang. Dadi taruk bulaanna.
- Dadimi Tangdililing , Pasontik , Pong Seppabulaan , Pong Kalolokna sola Pussabannangna. / Iamo umbangun banua tu Pong Kalolokna sola Pussabannangna. Namale unnala tedong tama pangala’. / Nakuami Beka’-Beka’ sola Maradonde’: “Saemo ambe’ku umbaa tedong sola banua.” / Male Pong Seppabulaan unnala bai rokko Moriu , nasanga burana lemba kalando. /
- Napariaimi tangkean suru’ , natana’ sarri’ , namasirri makamban. / Bendanmi sembangan ongan dialami ampo anakna susu ma’dandan , tang tirambanmi sangserekanna. Pariami sembangan ongan. /
- Bendanmi surasan tallang. Paria surasan tallang. / Bendanmi raukan tedong. / Bendanmi bate manurun. Paria bate manurun. / Bendanmi tananan bua’ lo’ padang di Marinding.
Catatan : menurut sumber di group tersebut masih ada model lainnya , untuk mengenali lebih rincian dan makna Ossoran diatas , silakan gabung di group diskusi , pada link sumber yang ada di bawah , selamat membaca , mudah-mudahan memperbesar pengetahuan , Kurre sumanga` 🙂

Seorang pakar sosial budaya yang aktif pada berbagai kegiatan sosial kemasyarakatan. Telah menempuh pendidikan di salah satu universitas swasta terbaik di Indonesia yang mengambil jurusan sosial budaya.